5 Quy Tắc Vàng Trong Ảnh Macro – Và Khi Nào Nên “Phá Lệ” Để Ảnh Độc Đáo Hơn!

Nếu bạn hỏi bất kỳ nhiếp ảnh gia chuyên chụp macro nào, họ đều sẽ chia sẻ một vài “bí kíp vàng” giúp bạn cải thiện chất lượng ảnh một cách nhanh chóng. Những quy tắc này thực sự hữu ích, đặc biệt khi bạn mới bắt đầu – nhưng đôi khi, chúng cũng có thể khiến bạn bị gò bó và hạn chế sự sáng tạo.

Vì vậy, ngoài việc nắm vững các nguyên tắc cơ bản của nhiếp ảnh macro, bạn cũng nên biết khi nào nên phá luật để tạo ra các khung hình độc đáo hơn. Khi hiểu rõ cả hai khía cạnh, bạn sẽ dễ dàng áp dụng quy tắc khi cần – và mạnh dạn phá cách khi cảm thấy điều đó giúp bức ảnh trở nên ấn tượng hơn.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ 5 quy tắc quan trọng nhất trong chụp ảnh macro:

• Giải thích ý nghĩa của từng quy tắc

• Cách áp dụng để nâng cao chất lượng ảnh

• Và đặc biệt: Khi nào bạn nên bỏ qua quy tắc để sáng tạo ra những bức ảnh mang dấu ấn riêng

Bài viết cũng đi kèm nhiều ví dụ thực tế từ các bộ ảnh macro, giúp bạn hình dung rõ ràng sự khác biệt giữa tuân theo quy tắc và phá vỡ quy tắc – điều mà bất cứ ai đam mê macro đều nên trải nghiệm.

1. Quy tắc 1/3 – Và Khi Nào Nên Đặt Chủ Thể Lệch Hẳn

Hãy bắt đầu với quy tắc được nhắc đến nhiều nhất trong nhiếp ảnh – đúng vậy, chính là quy tắc một phần ba! Đây là một khái niệm đơn giản nhưng cực kỳ mạnh mẽ, giúp bố cục của bạn trở nên hài hòa và giàu chiều sâu hơn.

Quy tắc một phần ba hoạt động như sau:
Bạn chia khung hình – trong viewfinder, màn hình máy ảnh hoặc LCD – thành ba phần bằng nhau theo cả chiều ngang và chiều dọc. Lúc này, bạn sẽ có một lưới gồm 9 ô.

Các yếu tố quan trọng trong bức ảnh, như:

• đường chân trời

• đường dẫn (leading lines)

• chủ thể

• ánh mắt hoặc khuôn mặt nhân vật

…nên được đặt trùng với các đường chia này. Nếu bạn đặt chủ thể tại một trong bốn điểm vàng (power points) – giao điểm của các đường – hiệu ứng thị giác sẽ càng mạnh mẽ hơn.

Trên thực tế, quy tắc này đặc biệt hữu dụng trong nhiếp ảnh macro vì nó giúp bố cục trở nên tự nhiên và tránh cảm giác tĩnh hoặc nhàm chán. Và dĩ nhiên, với các ống kính macro chất lượng cao như Laowa 100mm f/2.8 2:1 hay Laowa 90mm f/2.8, khả năng kiểm soát bố cục và điểm nét càng trở nên thú vị hơn bao giờ hết!

⭐ Quy tắc một phần ba trong nhiếp ảnh macro: Áp dụng thế nào?

Trong macro, quy tắc một phần ba thường được áp dụng theo cách rất trực quan. Bạn sẽ thấy nhiều nhiếp ảnh gia khuyên rằng:

• Thân hoa nên được đặt dọc theo một trong các đường chia của lưới.

• Nhụy hoặc tâm hoa nên nằm ngay trên điểm vàng.
  Điều tương tự cũng đúng với lá, côn trùng, hoặc bất kỳ chi tiết nhỏ nào bạn muốn làm nổi bật trong khung hình.

Cách bố trí này giúp chủ thể được dẫn dắt tự nhiên trong mắt người xem, tạo cảm giác hài hòa mà không bị “đập vào giữa khung” một cách cứng nhắc. Khi kết hợp cùng những ống kính macro nổi tiếng về độ sắc nét và độ phóng đại cao như Laowa 65mm f/2.8 hay Laowa 90mm f/2.8, việc đặt chủ thể đúng vị trí lại càng dễ dàng và hiệu quả hơn.

Dù vậy, đừng ngại phá vỡ: Hãy đặt chủ thể lệch về phía rìa để sáng tạo.

⭐ Khi nào nên “phá luật” và bỏ qua quy tắc một phần ba?

Không thể phủ nhận rằng quy tắc một phần ba đã tồn tại rất lâu và luôn mang lại những bố cục dễ chịu, hài hòa. Nhưng đôi khi, chính sự hoàn hảo quen thuộc ấy lại khiến bức ảnh của bạn… thiếu cá tính. Và đó là lúc bạn nên mạnh dạn bước ra khỏi khuôn mẫu để tạo nên điều gì đó độc đáo và táo bạo hơn.

Dưới đây là hai tình huống mà cá nhân tôi thường chọn phá luật – và hiệu quả thì cực kỳ thú vị.

1. Khi bạn gặp một chủ thể mang tính đối xứng

Đối xứng là một trong những yếu tố thị giác mạnh mẽ nhất trong nhiếp ảnh. Và để tôn lên sức hút ấy, cách tốt nhất thường không phải là đặt chủ thể sang một phần ba khung hình, mà là… đặt thẳng vào giữa.

Khi điểm đối xứng nằm ngay trung tâm, bức ảnh trở nên cân bằng theo một cách rất khác: mạnh mẽ, rõ ràng, và “đã mắt”.
Đối với ảnh macro – như cánh hoa đối xứng, côn trùng nhìn thẳng, hay các cấu trúc tự nhiên có hình học rõ ràng – bố cục trung tâm thường tạo ra một cảm giác hút mắt ngay lập tức.

Và khi sử dụng những ống kính macro có độ sắc nét nổi tiếng của Laowa như Laowa 100mm f/2.8 2:1 hay Laowa 25mm f/2.8 Ultra Macro, từng chi tiết đối xứng được tái hiện một cách ấn tượng, giúp bố cục trung tâm càng trở nên thuyết phục.

2. Quy tắc 2: Giữ bố cục thật đơn giản

Một quy tắc quen thuộc khác trong nhiếp ảnh macro: Đơn giản là tốt nhất.

Nói cách khác, bạn nên hướng tới:

• một điểm nhấn duy nhất,

• không có yếu tố gây nhiễu,

• một bố cục sạch sẽ, rõ ràng.

Theo quan điểm truyền thống, những bức ảnh macro đẹp nhất thường chỉ có một chủ thể nổi bật cùng nền đơn sắc (trắng, đen hoặc một màu mịn).

Và thực tế, cách tiếp cận này hoàn toàn hợp lý. Sự lộn xộn hoặc các chi tiết không cần thiết rất dễ làm người xem mất tập trung khỏi chủ thể chính, khiến hình ảnh trở nên rối và thiếu định hướng.

Nhờ khả năng tách nền xuất sắc, độ xóa phông mượt và chi tiết sắc đến từng sợi lông côn trùng, những ống kính như Laowa 100mm f/2.8 2:1 hay Laowa 50mm f/2.8 là công cụ lý tưởng giúp bạn tạo ra những khung hình tối giản nhưng nổi bật đầy ấn tượng.

Chụp macro đẹp thường ưu tiên xóa mờ nền, giúp chủ thể (hoa/lá/côn trùng) trở thành tâm điểm không xao nhãng. Các dòng ống kính macro Laowa cực kỳ xuất sắc nhờ hiệu ứng xóa phông đẹp!

Khi sự “hỗn độn có kiểm soát” lại tạo nên vẻ đẹp riêng

Tuy nhiên, không phải lúc nào sự tối giản cũng là lựa chọn tốt nhất. Đôi khi, một chút hỗn độn có kiểm soát (controlled chaos) lại chính là yếu tố giúp bức ảnh trở nên độc đáo và cuốn hút hơn.

Cá nhân tôi thường áp dụng kỹ thuật này khi đứng trước những khung cảnh phức tạp — chẳng hạn như một cánh đồng hoa chồng chéo lớp trước lớp sau. Điều quan trọng nhất là vẫn phải đảm bảo có một chủ thể chính nổi bật để người xem dễ dàng nhận ra điểm nhấn chính của bức ảnh.

Phần hậu cảnh hoặc tiền cảnh hoàn toàn có thể “lộn xộn” một chút, miễn là sự rối rắm đó mang tính chất bổ trợ, tạo chiều sâu và tăng thêm sắc thái cho chủ thể chính. Khi được xử lý khéo léo, bạn sẽ có được một bức ảnh vừa sinh động, vừa nghệ thuật — mà vẫn rõ ràng về mặt thị giác.

Những ống kính macro của Laowa, đặc biệt như Laowa 90mm f/2.8 2x Macro hay Laowa 60mm f/2.8 2:1, rất phù hợp với phong cách này nhờ khả năng tái tạo không gian giàu chi tiết, bóc tách chủ thể tốt và kiểm soát độ sâu trường ảnh cực kỳ linh hoạt.

3. “Đầy khung hình” – Khi nên chọn bố cục “thở”!

Macro truyền thống thường hướng tới “lấp đầy khung hình” – mọi chi tiết đều là chủ thể! Tuy nhiên, hãy thử “phá vỡ”: Chụp rộng, thêm nền phụ, hoặc để không gian trống xung quanh cho ảnh nhẹ nhàng, thơ mộng hơn.

Khi nào nên “khoảng thở”? Chỉ nên có một điểm nét chính – và khi nào nên phá vỡ điều đó

Trong nhiếp ảnh macro, bạn sẽ thường nghe lời khuyên: hãy tạo bố cục với một điểm nét duy nhất. Tức là chỉ chọn một vùng nổi bật để mắt người xem tập trung vào.
Đây là một phương pháp rất hiệu quả để tránh cho bố cục trở nên rối rắm (như phần trước đã nói), đồng thời tạo ra một “neo thị giác” giúp người xem hiểu ngay đâu là chủ thể chính.

Và đúng vậy — trong nhiều trường hợp, quy tắc này hoạt động tuyệt vời.

Nhưng không phải lúc nào chỉ một điểm nét cũng là lựa chọn tốt nhất. Có những tình huống mà việc phá vỡ quy tắc này lại mở ra những khung hình ấn tượng và mới lạ hơn

• Khi muốn nhấn mạnh chủ thể nhỏ xinh giữa không gian lớn, tạo ấn tượng độc đáo.
• Bố cục minimal: Đặt chủ thể nhỏ trên nền thoáng mang lại cảm giác hiện đại, sạch sẽ.
• Dẫn dắt mắt nhìn về chủ thể chính một cách tinh tế.

4. Chụp đúng nét hoàn hảo – Hay cố tình làm mờ đầy sáng tạo?

Đa số ảnh macro cần lấy nét chuẩn xác, đặc biệt là vùng nhụy/mắt côn trùng – nơi người xem “bị giữ” lâu nhất. Nhưng một số trường hợp, làm mờ chủ đích để tạo cảm xúc “mơ màng”, độc lạ.

Khi nào cố tình mờ nét?

• Chụp nghệ thuật, ảnh ý niệm, hoặc sản phẩm quảng cáo hướng tới sự mềm mại, bí ẩn.
• Làm mờ một phần giúp dẫn dắt mắt người xem vào vùng nét chính hoặc nổi bật sản phẩm, rất thích hợp với ảnh banner Laowa, ảnh quảng cáo soft macro.

5. Đầu tư ánh sáng tự nhiên – Hay “phá cách” với ánh sáng nhân tạo?

Nhiều nhiếp ảnh gia macro chọn ánh sáng tự nhiên để hình ảnh dịu, chuyển sắc êm ái. Nhưng bạn cũng có thể dùng đèn flash, đèn LED nhỏ hoặc các ánh sáng “sáng tạo” từ phía sau, tạo hiệu ứng high key, low key cực chất!

Khi nên thử ánh sáng nhân tạo?

• Muốn kiểm soát hoàn toàn direction, intensity và mood của ánh sáng.
• Chụp buổi tối, thiếu sáng, hay tạo các hiệu ứng đặc biệt như bóng đổ, high key, background màu rực rỡ bất ngờ.
• Tối ưu chụp sản phẩm macro cho website – hình ảnh chuyên nghiệp bất kể điều kiện tự nhiên.

KẾT LUẬN: Hãy cứ thử, đừng ngại phá vỡ bất kỳ quy tắc nào!

Ảnh macro đẹp là tổng hòa của ý tưởng, sáng tạo và ứng dụng đúng lúc từng quy tắc. Đội ngũ Laowa luôn khuyến khích bạn thử nghiệm, thậm chí “phá lệ” để tìm phong cách riêng không ai nhầm lẫn. Đừng quên: Những khoảnh khắc ngẫu hứng nhiều khi lại mang về bức ảnh để đời!

Cần thêm tư vấn, kỹ thuật hoặc demo sản phẩm thực tế? Hãy inbox ngay fanpage Laowa Việt Nam hoặc để lại bình luận dưới bài viết này!